Cursus Cultuurgeschiedenis

in Wassenaar en Heiloo

Op twee plaatsen worden cursussen cultuurgeschiedenis gegeven, in Wassenaar en Heiloo.
In Wassenaar werden in zes avonden zes grote namen in de Europese cultuurgeschiedenis behandeld: Cicero, keizer Constantijn, Augustinus, Hypatia en de bibliotheek van Alexandrië, Erasmus en Galilei. Door de corona-maatregelen kon de cursus pas in juni worden afgerond.

In de nieuwe cursus zal de islam centraal staan, van opkomst en veroveringen, culturele bloei en verstarring tot de beeldvorming in de moderne tijd.

In Heiloo kon de cursus Middeleeuwen – aanvankelijk door een te groot aantal deelnemers en daarna door de sluiting van de locatie – geen doorgang vinden.
Vanaf oktober wordt deze cursus alsnog gegeven. We beginnen bij het Romeinse Rijk in zijn nadagen, de volksverhuizingen, de opkomst van de kloosterbeweging en de confrontatie met de islam. Europa als nieuwe identiteit krijgt vorm in de Middeleeuwen.

DE MIDDELEEUWEN: MINDER MIDDELEEUWS DAN GEDACHT

Op acht ochtenden vanaf 21 oktober wordt in de Kleine Kapel van de Willibrordusstichting een cursus over de Middeleeuwen gegeven. Hierbij zal aan de ontwikkelingen in Spanje apart aandacht worden besteed.

Geen periode van de Europese geschiedenis heeft zo’n slechte naam gekregen als de Middeleeuwen. Middeleeuws staat voor primitief, een periode van duizend jaar duisternis. Dat beeld is ontstaan in de renaissance bij de humanisten, met Petrarca voorop. Dat beeld is inmiddels volledig achterhaald.

Europa ging wel door een diep dal, veel klassieke cultuur ging verloren en het contrast tussen de verfijnde moslimcultuur in het Midden-Oosten en Spanje en de wereld van Karel de Grote kon niet groter zijn.

In de elfde eeuw herpakt Europa zich, economisch, militair en cultureel. “Een wit kleed van kerken” wordt over Europa uitgespreid, we zien de opkomst van handelssteden in Vlaanderen en Italië, de opkomst van de universiteiten, de militaire expansie in de periode van de kruistochten en de bloei van de kunsten in met name Italië.

Een nieuwe mentaliteit wordt zichtbaar in de beweging van Franciscus van Assisi. Hij besteedt als eerste aandacht aan een nieuwe maatschappelijke klasse, de burgerij in de steden. Nieuw is ook zijn menselijke benadering van de verhalen uit de bijbel. De schilderkunst krijgt daarbij een heel nieuwe taak: het realistisch uitbeelden van deze verhalen, waarbij pijn en emoties invoelbaar in beeld worden gebracht. Hier zien we het begin van de moderne schilderkunst met Giotto als een van de vernieuwers.

In acht ochtenden volgen wij deze ontwikkelingen op de voet, waarbij veel beeldmateriaal de verhalen zal onderstrepen.

Bij deze cursus zullen de maatregelen rond corona nauwgezet worden nagevolgd.

Klik hier om u in te schrijven voor deze cursus in Heiloo.

Klik hier voor aanbevolen literatuur bij de cursus

De islam
kalifaat, cultuur, conflict

Op zes avonden vanaf 18 oktober wordt in de grote zaal van Cultureel Centrum Warenar een cursus gegeven over de islam. De lessen worden om de week gegeven.

Het leven van Mohammed en het ontstaan van de Koran zijn vanaf het begin onderwerp van discussie geweest in de christelijke wereld. De toon was kritisch: een pseudo-profeet en een afgezwakte vorm van christendom voor simpele Arabieren.

De opvolgers van Mohammed, de kaliefen, hebben in een ongekend tempo een moslimrijk opgebouwd ten koste van het Byzantijnse en Perzische rijk. Maar vanaf het optreden en de dood van Ali, schoonzoon van Mohammed, werd de wereld van de islam opgesplitst in de Sjia Ali, de partij van Ali, nu sjiieten geheten, en de soennieten. Nog altijd werkt dit schisma door, met Iran en Saoedi Arabië als hoofdrolspelers. De machtsovername van de soennitische Taliban in Afghanistan is dan ook een grote zorg voor sjiitisch Iran.

Zoals ook in het Westen met de Volksverhuizingen gebeurde, namen de moslims de cultuur van Byzantium en Perzië over en dat heeft geleid tot een ongekende bloei van Damascus en Bagdad.
Dankzij één man die vanuit Damascus naar Spanje wist te ontkomen bij het uitroeien van de heersende dynastie, kwam ook Andalusië tot bloei.

Vanuit Cordoba werd de veroveringspolitiek naar het Noorden voortgezet en het is aan de Karolingen te danken dat de moslims daar niet in slaagden. Twee werelden stonden tegenover elkaar: die van de verfijnde cultuur van Andalusië en die van Frankische vechtersbazen die de strijd uiteindelijk wel wonnen. Een nieuw gevoel, een nieuwe identiteit ontstond, wij tegenover zij: Europa als christelijke wereld tegenover agressieve moslims.

Vooral in de kruistochten wordt deze tegenstelling zichtbaar. De eerste kruistocht is een uitzonderlijke onderneming geweest. De verovering van het Heilig Land was een ongekend succes en het bewijs van een ontwakend Europa. Maar in het Rijnland betaalden de joden de rekening met pogroms aangericht door christelijke pelgrims en strijders op weg naar Jeruzalem.

Vanaf de verovering van Spanje door de Moren tot aan het beleg van Wenen in 1683 heeft Europa te maken gehad met een vijand die haar bestaan bedreigde. Twee werelden, twee beschavingen botsen nog altijd op elkaar. Het is dan ook niet vreemd dat beide partijen clichés hanteerden: het Midden-Oosten stond gelijk aan despotisme, sensualiteit, achterlijkheid en agressie. De moslimwereld zag zich tot in de negentiende eeuw als superieur aan het Westen totdat Napoleon in een handomdraai Egypte veroverde en zijn geleerden meer van het Oosten bleken te weten dan andersom.
Tegenwoordig staat voor veel moslims het Westen voor imperialisme, kolonialisme, zionisme en racisme. Edward Said heeft met zijn boek Orientalism uit 1978 dit beeld en daarmee ook het slachtofferschap van de moslimwereld en de daaruit voortkomende haat tegenover het Westen een rechtvaardiging gegeven. De vele aanslagen spreken duidelijke taal.

Bij deze cursus zullen de maatregelen rond corona nauwgezet worden nagevolgd.

Klik hier om u in te schrijven voor deze cursus in Wassenaar

Klik hier voor aanbevolen literatuur bij de cursus